با بررسی تقویم تحریم های وضع شده علیه اقتصاد ایران طی دو دهه اخیر، به این نتیجه دست می یابیم که صنایع زیر مستقیما هدف آماج تحریم های بین المللی قرار گرفته اند:
- 1.صنایع نظامی
- 2.صنعت بانکداری
- 3.صنعت بیمه
- 4.صنعت نفت
- 5.صنعت پتروشیمی
- 6.صنعت کشتیرانی و حمل و نقل
- 7.صنعت خودروسازی و قطعات
در ادامه به کنکاش در برجام پرداخته و بررسی می کنیم که وضعیت هفت صنعت فوق پس از اجرای برجام و رفع تحریمها به چه نحو خواهند بود. سپس موانع داخلی بر سر راه پیشرفت و اعتلای صنایع مذکور را بیان کرده و در نهایت برآیند اثر خارجی (تحریم) و اثر داخلی (موانع داخلی) را بر آن صنایع مورد ارزیابی قرار داده و نسبت به سرمایه گذاری یا عدم سرمایه گذاری در این صنایع بورسی در دوران پساتحریم تصمیم گیری می کنیم.
نحوه لغو تحریمها در برجام
-- بر طبق برجام اتحادیه اروپا مکلف به رفع موانع زیر است:
تحریم‌های مربوط به فعالیت‌های بانکی
تحریم‌های مربوط به بیمه و بیمه اتکایی
سوئیفت و بانک مرکزی و موسسات ایرانی
واردات و حمل نفت و فرآورده‌های نفتی، گاز و پتروشیمی
تحریم‌های مربوط به صادرات تجهیزات کلیدی بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی
تحریم‌های مربوط به سرمایه گذاری در بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی
تحریم‌های مرتبط با کشتیرانی و کشتی سازی
تحویل مسکوکات و اسکناس ایرانی
-- بر طبق برجام آمریکا مکلف به رفع موانع زیر است:
معاملات بانکی و مالی
معاملات به ریال
تحریم خرید و فروش اسکناس آمریکا به دولت ایران
تحریم خدمات پیام رسانی مالی به بانک مرکزی ایران و موسسات مالی ایرانی
تحریم ارایه خدمات بیمه ای یا بیمه اتکایی در رابطه با فعالیت های سازگار با این برجام
توقف تلاش برای کاهش فروش نفت ایران
خرید و فروش، حمل و نقل یا بازاریابی نفت و گاز
صادرات فرآورده های نفتی ایران
معاملات کشتیرانی یا کشتی سازی ایران
فروش و انتقال خدمات در بخش خودروسازی
با توجه به نحوه رفع تحریم ها که در متن کامل برجام به آنها اشاره شده، مشهود است که تنها تحریم های مربوط به صنایع نظامی با یک وقفه 5 تا 8 ساله رفع می شوند و سایر تحریم های ردیف دوم تا هفتم (بانکداری، بیمه، نفت، پتروشیمی، کشتیرانی و حمل و نقل و خودروسازی) در روز اجرای برجام برطرف خواهند شد لذا اثرات خارجی یا اثرات تحریم ها که به عنوان مانعی پیش روی پیشرفت و اعتلای گروه های دوم تا هفتم بود، از سر راه برداشته خواهند شد. حال باید به موانع داخلی بر سر راه صنایع مذکور پرداخت.
موانع داخلی
- -- صنعت بانکداری
بزرگترین مشکل بر سر راه صنعت بانکداری در ایران، قطع ارتباط با شبکه بانکی جهانی(سویفت) و نرخ بهره بالای بانکی است که به نوعی سبب تعمیق رکود فعلی اقتصاد شده است. امری که به افزایش شدید مطالبات معوق و مشکوک الوصول بانکی انجامیده و ادامه این معضل، روند سودآوری بانک ها را به خطر خواهد انداخت.
- -- صنعت بیمه
شرکت های بیمه ای به دلیل عدم تمایل سهامداران به افزایش سرمایه به خاطر پایین بودن بازدهی این شرکت ها، قادر به گسترش فعالیت های خود و پوشش همه ریسک ها نیستند. بازدهی پایین گروه بیمه ای به دلیل دمپینگ ( رقابت منفی برای کاهش نرخ بیمه و جذب مشتری بیشتر) بین شرکت های بیمه ای است.
- -- صنعت نفت و پتروشیمی
در این صنعت چالش افزایش نرخ خوراک گازی مجتمع های پتروشیمی سبب شده حاشیه سود این گروه تحت تاثیر قرار گیرد چرا که نرخ خوراک سهم بالایی از بهای تمام شده شرکت های فعال در این صنعت را در بر می گیرد.
-- صنعت خودرو سازی و قطعات
بزرگترین چالش پیش روی خودروسازان، بالا بودن هزینه پول بواسطه نرخ بالای بهره بانکی و عدم توان خرید مردم در شرایط و اوضاع رکودی فعلی است.
نتیجه گیری
در صورت رفع موانع داخلی پیش روی صنایع مذکور، با توجه به اینکه موانع خارجی یا اثرات تحریم با اجرای برجام مرتفع خواهند شد لذا فرصت های سرمایه گذاری مناسبی در گروه های بانکداری، بیمه، نفت، پتروشیمی، کشتیرانی، حمل و نقل، خودروسازی ... بوجود خواهد آمد.
سعیده